یاسمن اسماعیلی؛ معماری هویت گرا

یاسمن اسماعیلی معمار متولد تهران و ساکن بوستونی که در پروژه‌های مختلف هویت گرا در سراسر جهان از افغانستان تا نیجر شرکت کرده است. لزوما نمی‌توان حدس زد که یاسمن اسماعیلی به عنوان یک معمار کار می‌کند برای او عنوان دیپلمات یا متخصص مداخله در بحران واقع بینانه تر بنظر می‌رسد.

طی چندین سال گذشته، اسماعیلی در سه پروژه قابل توجه یکی در افغانستان و دو تا در نیجر شرکت داشته است که نشان می‌دهند او و همکارانش عمیقا درگیر جوامع محلی شده اند. او این کار را در حالی انجام داد که زمان خود را بین ایالات متحده و کشورش ایران به اشتراک می‌گذاشت. او می‌گوید: "این یک انتخاب عمدی نیست، کار من به سادگی مبتنی بر فرصت‌هایی است که من با آن مواجه هستم".

یاسمن اسماعیلی در سال 1364 شمسی مصادف با 1985 میلادی در تهران متولد شد. مدرک لیسانس معماری خود را از دانشگاه تهران در سال 2008 گرفت. با دریافت کمک هزینه تحصیلی کامل، تحصیلات خود را در دانشگاه آریزونای آمریکا ادامه داد و در سال 2011 فارغ التحصیل شد. پس از آن او به Arcosanti رفت و با معمار مرحوم پائولو سلری به منظور توسعه مدل‌های دیجیتالی برخی از ساختمان های آزمایشی جامعه کار کرد.

اسماعیلی یادآور می‌شود: "در آن زمان، آرمانشهر آرکوسانتی پیش از آنکه رشد اقتصادی حومه‌ای فونیکس را شکست دهد، شکست خورد. با این حال، وجود چنین رویکرد جسورانه‌ای در وسط انرژی متضاد آن بسیار چشمگیر بود".

اسماعیلی می‌گوید که تجربیات دست اول او در Arcosanti، با اعتقادات اخلاقی وی و شکست معاصر، تأثیر زیادی بر او گذاشت. او معتقد است که معماری و جامعه می‌توانند به دست هم برای ایجاد یک خیر عمومی عمل کنند. زمانی که کارشناسی ارشد معماری را در دانشگاه واشنگتن (UW) سیاتل ادامه داد. فرصتی برای عملی کردن این ایده به دست آورد.

اسماعیلی در حالی که در آنجا تحصیل کرده بود بخشی از تیمی بود که ابتدا توسط باب هال رهبری می‌شد و بعد از مرگ هال، الیزابت گلدن، استادیار UW و طراح مدرسه دخترانه گوهر خاتون در مزار شریف افغانستان جانشبن او شد.

1. مدرسه دخترانه گوهر خاتون در مزار شریف

پروژه گوهرخاتون توسط تیم بین المللی و بین رشته‌ای با همکاری جامعه محلی و مقامات در مزار، با برقراری ارتباط از راه دور، از طریق تماس‌های اسکایپ اداره می‌شد، تا زمانی که این پروژه در سال 2015 افتتاح شد.

2. مجتمع مسکونی نایمی نیجر

قبل از اتمام پروژه گوهرخاتون، اسماعیلی پروژه بعدی خود را شروع کرد: او و سه عضو تیم طراحی از پروژه مدرسه دخترانه گوهر خاتون (الیزابت گلدن، ماریام کامارا و فیلیپ استرتر) یک پلت فرم جداگانه‌ای با نام united4design را راه اندازی کردند و در نایمی (پایتخت نیجر) به کار خود ادامه دادند.

ایده اولیه این پروژه توسط یکی از شرکای شرکت united4design، کامارا، که موجب تسهیل پروژه نیز می‌شد، پیشنهاد داده شد. شهر با کمبود مسکن مواجه است، که یکی از دلایل آن گسترش ساختمان های سنتی کم ارتفاع است. در پاسخ nited4design یک نمونه چندبعدی را طراحی کرد که تراکم بیشتری را ارائه دهد در حالی که مطابق با نوع شناسی منطقه‌ای قبل از استعمار نیز باشد. آنها این تعادل را با بلوک‌های مدرن فشرده شده زمین (CEBs)، بتن و تکنیک‌های مختلف ساخت و ساز ساختند، که تنها با تغییراتی جزئی در طرح سنتی اقامتگاه نیجریه به دست آمد.

کامارا چندین بازدید از سایت را انجام داد و تیم ساختمانی را مونتاژ کرد سپس پروژه را از طریق تماس‌های ویدئویی و دیگر نرم افزار های مدیریت پروژه پیشرفت داد. این پروژه که نامزد نایمی 2000 است، در 2015، تقریبا همزمان با مدرسه دختران در مزار شریف، به پایان رسید.

3. مجتمع مذهبی و سکولار الحکمه

دومین پروژه در نیجر نیز با استفاده از ارتباطات راه دور و تیم ساختمانی مشابه، با کامارا و اسماعیلی پیشرو طراحی شد. روستای غربی دنداجی قصد دارد مسجد قدیمی خود را تخریب و آن را با یک مسجد جدید جایگزین کند.

کامارا و اسماعیلی با همکاری نمایندگان محلی، پیشنهاد دادند یک ساختمان جدید بنا شود اما ساختمان قدیمی را حفظ کرده و آن را به یک کتابخانه و فضای جمع آوری تبدیل کنند. با ترکیب ویژگی های سکولار و مذهبی، این پروژه یک مرکز پر جنب و جوش برای کل روستا ایجاد کرد: مردان، زنان، کودکان، مؤمنان و غیر مؤمنان به طور یکسان.

"بیت الحکمه" بغداد، "خانه حکمت" که توسط دانشمندان اسلامی در قرن نهم ساخته شده است، به عنوان یک مرجع تاریخی در این پروژه مورد استفاده قرار گرفت.

همانند دو پروژه پیش از این الحکمه نیز نتیجه تعامل شدید با جامعه بود. یک فرآیند که شامل آموزش ماسون‌های محلی در افزودنی‌های افزایش دهنده ساینده و تکنیک‌های محافظت در برابر فرسایش است. در سال 2018، این پروژه مدال نقره را در جایزه جهانی Holcim برای ساخت و ساز پایدار به دست آورد.

استودیو چهار

این سه پروژه و تجربیات اسماعیلی در Arcosanti برای تعریف رویکردش به معماری آمده‌اند. در همین حال، او دفتر خود را با نام استودیو چهار تاسیس کرده است چهار در بسیاری از اصطلاحات معماری ایرانی به چشم می‌خورد: در "چهار راه" (تقاطع دو خیابان)، "چهارسو" (مرکز بازار) و "چهارباغ" (باغ ایرانی)

جالب توجه است که اسماعیلی به عنوان معمار بین المللی اصطلاحی ایرانی را برای نام دفتر خود انتخاب کرده است. آیا او خود را یک معمار ایرانی می‌داند؟ او به متروپلیس می‌گوید: " بله همینطور است. من اعتقاد دارم که فرایند طراحی من عمیقا تحت تأثیر عوامل اصلی معماری ایران است که توسط مورخ معماری کریم پیرنیا تالیف شده است، برای تحقق بیشتر در عین کمتر، برای طراحی برای مردم، تمرکز بر روی درون، برای یافتن راه‌حل های نوآورانه ساختمان و تمرکز بر نقاط قوت طراحی و ساخت و ساز.

برای اسماعیلی این اصول نه تنها منابع تاریخی است، بلکه مرجع مهمی برای عمل در جهان معاصر محسوب می‌شود.

او می گوید: این اصول به من کمک می‌کنند تا بوسیله مداخلات مجرب و مسئولانه، فضاهای تعاملی‌ای را در جهان ایجاد کنم که با فرهنگ انطباق دارند و دیدگاه شخصی خودم را تحمیل نکنم.

تا کنون استودیو چاهار یک دفتر فیزیکی نبوده و با اسماعیلی سفر کرده، زیرا او بین تهران بوستون در رفت و آمد است.
پروژه‌های فعلی او عبارتند از: طرح‌های مقاوم سازی در برابر زلزله برای یک رقابت معماری ایرانی و ایجاد خانه رنگی من، یک برنامه برای کودکان پناهنده در ایالات متحده. این دومین همکاری با پلت فرم مجازی آنلاین برای پناهندگان است. از طریق کارگاه‌های معماری و شعر، این برنامه به کودکان کمک می‌کند راه‌های مهاجرت خود و خانه‌هایی که پشت سر گذاشتهاند را ردیابی کنند و چگونگی زندگی خود در آینده را بینند.

اگرچه Color My Home به ساختارهای فیزیکی منجر نخواهد شد، اسماعیلی می‌گوید که برای تقویت شدید ارتباط بین حرفه‌ای ها و علاقه‌مندان در مورد سوالات نیاز، طراحی و تبادل بین فرهنگی ،هنوز مسیر انتخابی‌اش را دنبال می کند. او می‌گوید: شاید با تجاربی که از پروژه‌هایم کسب کرده‌ام، بتوانم به عنوان یک رابط بین فرهنگ‌هایی که اغلب و کافی ارتباط برقرار نمی کنند عمل کنم. من مطمئن هستم که طراحی و هنر می‌تواند سوء تفاهم بین کشورها و فرهنگ ها را از بین ببرد.

پس از خواندن بیوگرافی و عملکرد معمار یاسمن اسماعیلی می‌توان برداشت که برای انجام دادن کارهای غیرممکن هنوز امید وجود دارد و معماران می توانند بر اساس ذات و دانش تغییری در معماری جهان، چه بسا از راه دور ایجاد کنند.