پیشبینی زلزله تا حدی امکانپذیر است اما به هیچ وجه نمیتوان از وقوع آن جلوگیری نمود. در کشورهای زلزله خیز تدابیر ویژهای جهت به حداقل رساندن میزان صدمات و خسارات اندیشیده میشود که مقاومسازی ساختمان یکی از آن هاست.
به گزارش اخبار ساختمان، ساختمانها مهمترین و اصلیترین المانهایی هستند که هنگام وقوع زلزله صدمه میبینند، از این رو اگر در برابر این حادثه طبیعی از مقاومت لازم برخوردار بوده و یا با آن سازگار باشند کمتر آسیب خواهند دید. قرار گرفتن شهرها بر روی گسل یا حتی نزدیک بودن به آن، احتمال ویرانی را چند برابر بیشتر میکند، بنابراین باید با رعایت اصول مهندسی و استانداردهای لازم، ایمنی سازهها را در چنین مناطقی افزایش داد و جان و مال مردم را حفظ نمود.
جلوگیری از وقوع زلزله امری محال و دور از تصور است و تاکنون بشر نتوانسته چارهای برای آن بیندیشد اما چند سالی است که کشورهای زلزله خیز مانند ژاپن سیستم شهرسازی خود را تغییر داده و با ساخت بناهای مقاوم در برابر زمین لرزه به میزان قابل توجه میزان مرگ و میرها و خسارات مالی را کم کردهاند.
خوشبختانه با پیشرفت علم و تکنولوژی در سایر کشورها نیز مهندسان و سازندگان سعی میکنند تا با استفاده از فناوریهای هوشمندانه ساختمانها و برجها را در برابر لرزشهای ناشی از زمین لرزه مقاوم کنند و ساکنین را از هر نوع آسیب محافظت نمایند.
اگر در ساخت یک بنا از استانداردهای مهندسی و اصول مقاومسازی ساختمان پیروی شود، به میزان قابل توجه میتوان ساختمان را در برابر زلزله مقاومسازی نمود. هر چند مقاومترین و مستحکمترین ساختمانها در برابر زلزلههای چند ریشتری شدید دچار آسیب میشوند اما تا جای ممکن باید از وقوع حوادث احتمالی جلوگیری کرد یا آن ها را به حداقل رساند.
تجهیزات مکانیکی، الکتریکی و سایر اجزای سازه باید از مقاومت لازم در برابر تکان های ناشی از زلزله برخوردار باشند و عملکرد آنها پس از وقوع زمین لرزه دچار اختلال نگردد. این تجهیزات از این توانایی برخوردارند که حتی بعد از تکان های شدید همچنان کار خود را ادامه میدهند.
شکلپذیری از جمله ویژگیهای المانهای سازه است که نقش مهمی در مقاومسازی بنا ایفا میکند. اگر این المانها از انعطافپذیری لازم برخوردار باشند، هنگامی که به آنها بار اضافی وارد میشود دچار آسیب و شکست ناگهانی نخواهند شد. به همین دلیل به منظور افزایش مقاومت سازه در برابر لرزشهای شدید توجه به سختی و استحکام اجزای آن امری ضروری است زیرا آنها باید تحمل بارهای غیر منتظره را داشته و دچار تغییر شکل یا شکستگی نشوند.
زمانی میتوان یک سازه را منظم دانست که در اطراف آن، المانهای باربر جانبی به تعداد مساوی قرار گرفته باشند، در این صورت هنگام وقوع زمین لرزه، حرکت سازه از هر طرف و در هر طبقه هم اندازه خواهد بود. سازههای منظم نیروی ناشی از زمین لرزه را به طور یکنواخت در سازه پخش میکنند، به همین دلیل ساختمان دچار آسیب کمتری خواهد شد.
پی ساختمان یا فونداسیون باید از مقاومت لازم در برابر نیروی زلزله برخوردار بوده و سازه هایی که به آن متصل هستند دچار تکانهای شدید نشوند. اگر پیریزی ساختمان بر اساس استانداردهای لازم صورت گیرد، به خوبی میتواند نیروهای واژگونی زلزله را تحمل نموده و نیروهای جانبی بین زمین و سازه را انتقال دهد. علاوه بر آن باید به اندازهای مستحکم باشد که بدون نشست غیر مجاز بتواند وزن سازه را تحمل کند.
اگر تنها یک یا چند جزء از سازه دارای استحکام و مقاومت باشند وقتی به آنها آسیب جدی وارد شود کل سازه فرو میریزد زیرا مقاومت لازم برای کل سازه تامین نشده است. اما اگر سازه از درجه نامعینی لازم برخوردار باشد، المانهای بسیاری در مقاوم سازی آن نقش داشته و حتی اگر آسیب ببینند، اجزای باقی مانده مانع از فرو ریختن ساختمان خواهند شد.
زلزله نیروهای قائم و جانبی بسیاری به ساختمان وارد می کند. از این رو اگر یک سازه از مقاومت لازم برخوردار نباشد، نیروهای جانبی که ساختمان را به صورت افقی حرکت میدهند میتوانند صدمات بسیاری به آن وارد کنند و منجر به فرو ریختن آن شوند.
اگر قسمتهای مختلف سازه به گونهای بهم بسته شده باشند که نیروهای حاصل از زمین لرزه در یک مسیر پیوسته به زمین منتقل شوند، ساختمان آسیب کمتری خواهد دید، در غیر اینصورت هر جزء از سازه در اثر تکانهای شدید جداگانه حرکت کرده و در نهایت منجر به ریزش ساختمان میگردد.
مجریان اسکان هزاره سوم
سقف روف فرم
ستبران طرح هزاره سوم
سازههای رویایی هزاره سوم
مجله سازیران
طرح ماندگار هزاره سوم
نشر علم عمران
سازههای آرمانی هزاره سوم