معماران مختلف را میتوان از نحوه ی تاکید آنان بر کیفیت ادراک حسی از یکدیگر متمایز کرد. در کنار معماری غالب بینایی محور، معماری بساوایی با تاکید بر به نمایش گذاشتن عضلات و پوست به وجود میآید. همچنین معماریهایی وجود دارند که بر قلمروهای شنوایی، بویایی و چشایی تاکید دارند.
برای مثال، معماری لکوربوزیه و ریچارد مه یر، به وضوح تمایل به بینایی دارد؛ (گرچه کارهای انتهایی لکوربوزیه در به نمایش گذاشتن سنگینی و حضور موثر ماده، در تجارب بساوایی تاکید دارند). از سوی دیگر معماری اکسپرسیونیسمی که با اریش مندلسون و هانس شارون شروع میشود با سرکوب بینایی محوری، تمایل به شکلپذیری بساوایی و عضلانی داشت. آثار معماری فرانک لوید رایت و آلوار آلتو مبتنی بر شناختی عمیق از شرایط جسمانی انسان و انبوهی از واکنش های غریزی نهفته در ناخودآگاه انسان است. در معماری امروز، برای مثال در کارهای گلن مورکات، استیون هال و پیتر زومتور انبوهی از تجارب احساسی بسط یافته است.
آلوار آلتو به طور آگاهانه در به کارگیری تمامی ادراک حسی در معماری اش علاقه مند بود. تمایلات حسی او در طراحی مبلمان به وضوح اهمیت این موضوع را آشکار میکند:
«قطعه مبلمان که به پارهای از عادات روزمره مشخص شکل میدهد نباید باعث به وجود آوردن انعکاس نور شدید شود. همچنین طراح نباید در زمینهی صدا، جذب صدا و غیره بی تفاوت باشد. مبلمانی که در نزدیک ترین تماس با بدن است، مثل صندلی، نباید از مصالحی ساخته شود که بیش از حد گرما را انتقال دهد.»
آلتو به وضوح بیشتر علاقمند به نحوهی رویارویی شی ء با بدن شخص مصرف کننده بود تا زیباشناسی بصری صرف. معماری آلتو حضوری عضلانی و بساوایی را در معرض نمایش قرار میدهد و جابجاییها، تقابلهای نامتوازن، بی نظمیها و چند آواییها را به منظور برانگیختن تجارب جسمانی، عضلانی و بساوایی در هم میآمیزد. جزئیات و بافتهای سطح پرکار او که نتیجه هنر دست است، احساس لامسه را فرا میخواند و فضایی از صمیمیت و گرما خلق میکند. به جای ذهنیتگرایی غیرجسمانی دکارتی معماری وابسته به چشم، معماری آلتو بر مبنای واقعیت گرایی احساسی است. ساختمان های او بر مبنای ایده یا تصور غالب منفرد ساخته نمیشوند؛ بلکه توده متراکمی از به کارگیری احساسات هستند و آنها حتی برخی اوقات در ترسیم ها، بسیار ضمخت و حل نشده به نظر میآیند. اما پس از ساخت از جهت رویارویی فضایی و فیزیکی از آنها به عنوان بناهایی قابل تقدیر یاد میشود، نه به عنوان ساختارهایی مبتنی بر بینایی ذهنی.
مجریان اسکان هزاره سوم
سقف روف فرم
ستبران طرح هزاره سوم
سازههای رویایی هزاره سوم
مجله سازیران
طرح ماندگار هزاره سوم
نشر علم عمران
سازههای آرمانی هزاره سوم